22 มิถุนายน 2564

ปัญญา 3 ประเภท


 ปัญญาชนิด "ภาวนามยปัญญา"
มี "สัมมาสมาธิ" เป็น "ฐานกำลัง" 

"สัมมาสมาธิ" 
คือจิตตั้งมั่น
ไม่ไหลตามอารมณ์ 

หากสงบแบบลึกสุด จะไม่สามารถรับรู้อะไรได้
ต้องรอให้สมาธิลึสุดนั้นคลายตัวออกมาตามธรรมชาติก่อน 

บางกรณีอาจไม่ได้สงบลึก แต่ไม่เพลินไหลไปตามอารมณ์
สามารถมีปฏิสัมพันธ์ได้ในชีวิตประจำวัน 
เมื่อเสร็จการปฏิสัมพันธ์ก็กลับมาอยู่ในสภาพจิตตั้งมั่นดังเดิม 

เมื่อมีกำลังของ "สมาธิแบบจิตตั้งมั่น" ไม่ควรปล่อยทิ้งไปเปล่าๆ
ควรนำกำลังนั้น มาพิจารณาความจริงของรูปขันธ์และ/หรือนามขันธ์
ชนิดพิจารณาแล้ว พิจารณาอีก
ตั้งแต่ระดับหยาบ กลาง ละเอียด
พิจารณาอย่างลึกซึ้ง
พิจารณาอย่างแยบคาย
พิจารณาซ้ำไป ซ้ำมา 

เมื่อสั่งสมบารมีมากพอ
ก็จักเห็นความจริงไปโดยลำดับ....
ตามกำลังของ "ภาวนามยปัญญา" ที่ได้บำเพ็ญและสั่งสมมาจากอดีตจวบจนปัจจุบันขณะ นั้นๆ
ทำให้เราสามารถบริหารจัดการกับกิเลสทั้งหยาบ กลาง ละเอียดได้....โดยลำดับ 

➡️ ปัญญาชนิด "สุตมยปัญญา" 
หมายถึง ปัญญาอันเกิดจากการฟัง หรือ จากการอ่าน 

➡️ ปัญญาชนิด "จินตมยปัญญา"
คือ ปัญญาที่เกิดจากการใช้ความคิดพิจารณาให้เกิดความเข้าใจในระดับเหตุผล 

ปัญญาสองชนิดหลังนี้
ต้องมีความเฉลียวฉลาด ปฏิภาณ ไหวพริบ ทักษะ เป็น "ฐานกำลัง"
เพื่อให้สามารถประดิษฐ์ คิดค้น ริเริ่มนวัตกรรมใหม่ๆ 
หรือสามารถตัดสินใจได้อย่างถูกต้องในสถานการณ์นั้นๆ
ถือว่ามีประโยชน์มากทีเดียว 

ทว่า....
หากไม่ประกอบไปด้วยหลักศีลธรรม หรือหลักคุณธรรมประจำใจ
ปัญญาทั้งสองชนิดนี้...มักทำให้เรามีตัวตนที่ขยายใหญ่มากขึ้น...โดยลำดับ  
จนบางคราว...ไม่ยอมฟังความคิดเห็น หรือข้อเสนอแนะของผู้อื่น
หรือ ยอมตกเป็นเหยื่อของกิเลส อันเป็นอำนาจฝ่ายต่ำ อย่างโงหัวไม่ขึ้น 

ดูเพียงผิวเผิน..ปัญญาเหล่านี้อาจทำให้เราสามารถต่อสู้กับกิเลสได้...แต่มักเป็นเพียงกิเลสตัวเล็กตัวน้อยเท่านั้น 

ในทางตรงข้าม....มักชักนำให้เราพ่ายแพ้ต่อกิเลสตัวใหญ่ ที่เป็นอำนาจฝ่ายต่ำ ซึ่ง​มักมาแบบแนบเนียน...พร้อมมีเหตุผล​ที่เข้าข้างตัวเอง...จนทำให้เรากระทำอกุศล​กรรมในท้ายที่สุด 

ขอน้อมถวายเป็นพุทธบูชา ธรรมบูชา สังฆบูชา อาจาริยบูชา 
และน้อมถวายเป็นพระราชกุศลฯ  
ที่มา
นฤมล สุมะโน
เพจ สัมมา​ปฏิบัติ
220664

ไม่มีความคิดเห็น:

อริยสัจ 4 และมรรคแปด

ขอนอบน้อมแด่ พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้ห่างไกลจากกิเลสตรัสรู้ชอบได้โดยพระองค์เองพระองค์นั้น พระผู้มีพระภาค ทรงตรัส...