วิปัสสนามี 3 ประเภท

วิปัสสนามี 3 ประเภท
....
.....1.วิปัสสนาในการกำหนดรู้สังขารเพื่อให้เห็นพระไตรลักษณ์จนบรรลุมรรคผล เรียกว่า สังขารปริคคหณกวิปัสสนา(ใช้เวลา21วัน)

.....2.วิปัสสนาของผู้บรรลุมรรคผลแล้ว เจริญวิปัสสนาเพื่อให้จิตเสวยวิมุตติสุข มีโสดาปัตติผลสมาบัติ เป็นต้น วิปัสสนาเพื่อเข้าผลสมาบัติหรือดับสงบนี้ ท่านเรียกว่า ผลสมาปัตติวิปัสสนา(การทวนญาณเพื่อเข้าผลสมาบัติใช้เวลา10วัน)

.....3.วิปัสสนาของพระอนาคามีและพระอรหันต์ที่ได้สมาบัติ8และได้บรรลุมรรคผลแล้ว ท่านเจริญวิปัสสนาเพื่อเข้านิโรธสมาบัติ อาศัยกำลังของสมถะและวิปัสสนา เข้านิโรธสมาบัติ ดับกายสังขารคือลมหายใจ ดับวจีสังขารคือวิตกวิจาร ดับจิตตสังขารคือสัญญาและเวทนา เมื่อสังขารดับ จิตวิญญาณจึงดับ เป็นการดับนามขันธ์ขั้นสูง

.....ฌานสมาบัติและนิโรธสมาบัติต่างจากผลสมาบัติ ผลสมาบัติเป็นอนิมิตตเจโตสมาธิคือสมาธิของจิตที่ไม่มีนิมิต ฌานสมาบัติมีนิมิตเป็นอารมณ์ ส่วนนิโรธสมาบัติต้องดับสัญญาเวทนาและจิตวิญญาณให้ว่างเหมือนนิพพาน

.....ที่วัดพระธาตุศรีจอมทอง การให้อธิษฐานดับสงบสังขารก็คือผลสมาบัติ ผลสมาบัติก็คืออนิมิตตเจโตสมาธิหรือสุญญตสมาธิ เป็นโลกุตตรสมาธิของผู้เจริญวิปัสสนา(มนสิการสูตร)

.....ผู้เจริญสมถะภาวนา จะเข้าฌานสมาบัติอันเป็นโลกิยะฌานได้นั้น ต้องเพ่งนิมิตยึดนิมิตเป็นอารมณ์ อาศัยนาม คือ ผัสสะ เวทนา สัญญาเจตนา และวิญญาณปรุงแต่งนิมิตเพื่อให้จิตยึด
.....ฌานสมาบัตินี้จัดเป็นวิกขัมมภนปหาน วิกขัมภนนิโรธ เป็นวิกขัมภนวิมุตติ พ้นจากกิเลส แต่ไม่พ้นจากนามขันธ์

.....ผลสมาบัติเป็นผลของสมุจเฉทปหาน สมุจเฉทนิโรธ จัดเป็นปาริสุทธินิโรธ เป็นปาริสุทธิวิมุตติ เป็นผลของมรรค ผลสมาบัติหลุดพ้นจากรูปนามสังขาร เสวยวิมุตติสุข มีนิพพานเป็นอารมณ์

.....นิโรธสมาบัติเป็นนิสสรณนิโรธ เป็นนิสสรณวิมุตติ ดับขันธ์ห้าดับลมหายใจ ดับความคิดปรุงแต่ง ดับสัญญา ดับเวทนา ดับจิต เหลือแต่อายุไออุ่นและอินทรีย์คือตาหูจมูกลิ้นและกายยังไม่แตกสลาย

สรุปเรื่องสมาบัติ3อย่างคือ

.....ฌานสมาบัติเป็นการเข้าฌานของผู้เจริญสมถะ เป็นสมาบัติของผู้เจริญสมถะภาวนาจนเกิดองค์ฌานห้า คือ วิตก วิจาร ปีติ สุข และจิตเตกัคคตา

.....ผลสมาบัติเป็นการเข้าฌานของพวกเจริญวิปัสสนาที่บรรลุมรรคผลแล้ว จิตสละสังขารมีวิสังขารคือนิพพานเป็นอารมณ์ ผลสมาบัติมี4ขั้น มีโสดาปัตติผลสมาบัติ เป็นต้น

.....ส่วนนิโรธสมาบัติเป็นของพระอนาคามีและพระอรหันต์ที่ได้สมาบัติ8และวิปัสสนาญาณ9 ต้องได้สมาบัติ8และวิปัสสนาญาณ9เท่านั้นจึงจะเข้านิโรธสมาบัติดับสัญญาเวทนาและจิตได้

.....เกิดมาชาตินี้ จะต้องทำความเพียรให้ได้สมาบัติอย่างใดอย่างหนึ่งใน3อย่างนี้ จึงจะไม่เสียชาติเกิด

ธรรมทาน
สาขาวัดดอยน้อย