ฌาน คือ สภาวะที่เกิดขึ้นที่จิตและกาย เป็นผลจากการทำสมาธิ

ฌาน คือ สภาวะที่เกิดขึ้นที่จิตและกาย เป็นผลจากการทำสมาธิ มีองค์ประกอบ 5 อย่าง

วิตก วิจารณ์ คือ การตรึก การตรอง เกิดขึ้นที่จิต

ปีติ เกิดน้ำตาไหล ขนลุกขนผอง ซาบซ่าน ตัวขยายใหญ่ เกิดขึ้นที่กาย

สุข คือ สุขเกิดขึ้นที่จิต (ใจ)

เอกัคตา คือ จิตตั้งมั่นรวมเป็นหนึ่งเกิดขึ้นที่ใจ

สภาวะเหล่านี้ ตั้งแต่ปีติขึ้นไป หากเกิดขึ้นครั้งแรกในชีวิต จะเป็นสิ่งที่มหัศจรรย์ใจมากๆ เพราะเป็นสิ่งแปลกใหม่ที่จิตไม่เคยรับรู้มาก่อนในชีวิต เป็นสุขที่ประณีตมากกว่าสุขใดๆในโลก 

นักปฏิบัติหลายคนที่ถึงสภาวะสุขจึงติดสุข อยากจะกลับไปนั่งสมาธิให้ได้สุขแบบนี้ทุกวัน (อันนี้เจอบ่อย) แต่ถ้าทิ้งสุขได้ จะพบกับอุเบกขา คือ ละสุข ละทุกข์ เหลือแต่จิตตั้งมั่นสักแต่ว่ารู้ดวงเดียวท่ามกลางความว่าง เป็นที่สุดของรูปฌาน 4 

แต่ก่อนจะไปถึงสภาวะนี้ได้จะพบด่านทดสอบสำคัญ คือ ลมหายใจดับ กายดับ นักปฏิบัติ 99% ที่ถึงสภาวะนี้กำลังสติไม่พอ จะตกใจกลัวคิดว่าตัวเองกำลังจะตาย เพราะไม่หายใจ จะถอนออกจากสมาธิ แต่ถ้าละความกลัวไปได้จะผ่านเข้าไปสู่สภาวะไร้ตัวตนเหลือแต่จิตตั้งมั่นเด่นชัดได้