เพราะมีสิ่งนี้เป็นปัจจัย สิ่งนี้จึงเกิดขึ้น

“คนโง่” เห็นว่า..ทุกอย่างหยุดนิ่ง

เป็นตัว เป็นตน ยึดถือเอาได้

แต่ “พระอริยเจ้า” ท่านเห็นว่า 

ทุกอย่างไหลไป ตามเหตุ-ตามปัจจัย ซึ่งเป็นกฎของการปรุงแต่ง ที่เรียกว่า “อิทัปปัจจยตา”

.

มันจะมีกี่โลก กี่โลกธาตุ กี่หมื่นโลกธาตุ ก็เห็นหมด เห็นความที่มันเหมือนกันโดยความเป็นสังขารปรุงแต่ง แล้วก็เป็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา แล้วก็ “อิทัปปัจจยตา” เพราะมีสิ่งนี้เป็นปัจจัย สิ่งนี้จึงเกิดขึ้น เพราะมีสิ่งนี้เป็นปัจจัย สิ่งนี้จึงเกิดขึ้น แม้มันจะแปลกประหลาดกันกี่ร้อยอย่าง พันอย่าง หมื่นอย่าง แสนอย่าง มันก็มีอาการอย่างเดียวกัน คือการปรุงแต่งตามกฎของ อิทัปปัจจยตา ก็เลยเป็นคนที่มีจิตใจไม่ข้องติดอยู่ในอะไร ไม่รู้จักเป็นทุกข์ เพราะเห็นว่า มันอย่างนี้เอง มันอย่างนี้เอง มันอย่างนี้เอง.”

.

พุทธทาสภิกขุ

ที่มา : ธรรมบรรยายประจำวันเสาร์ แห่งภาคอาสาฬหบูชา ครั้งที่ ๑๑ หัวข้อเรื่อง “ต้องศึกษาธรรมชาติภายใน จึงจะรู้จักธรรมชาติภายนอก” ที่ลานหินโค้ง เมื่อวันที่ ๒๐ กันยายน ๒๕๒๓ จากหนังสือชุดธรรมโฆษณ์ เล่มชื่อว่า “ธรรมะคือเรื่องของธรรมชาติ”